مرحله اول :
مسئول آزمایشگاه : وسایل آزمایشگاهی تمیز نداریم . اینا رو هم از اینور و اونور پیدا کردیم که می بینین چقدر آلوده هستند.( حالا معلوم نیست آلودگیشون چی هست.) باید اینا رو بشوری و استفاده کنی.
چند روز اول به شستن و سابیدن ظروف کثیف شیشه ای می گذرند. همه وسائل آزمایشگاهی را در کمد خودت قرار می گیرد و قفل میشود تا کسی خدای نکرده یکی از آنها را کش نبرد! همون روز اول نمیدانم کدامیک از دوستان چند تا از ظروف آزمایشگاهیمان را ناپدید کردند. دستشان درد نکند واقعا !
مرحله دوم :
آشنائی با طرز کار تجهیزات آزمایشگاهی که قرار است با اونها کار کنی. البته اگر درست کار کنند!
مرحله سوم:
شروع آزمایشات عملی. از صبح علی الطلوع میری آزمایشگاه تا وقتی کارت تموم بشه که نهایتا تا عصر طول می کشه. گاها حتی نمیتونی ناهار بخوری ؛ چون فرصت نداری. کار رو هم که نمیشه نصفه نیمه رها کرد و رفت. بنابراین عصر که میرسی خونه دیگه نای بلند شدن نداری. باز خوبه کار کنی خسته بشی اون روزهائی که الاف هستی بیشتر خسته میشی.
مرحله چهارم:
همه چی خرابه. امکانات نداریم. یک آون خلا داریم. ملت همه نمونه هاشون رو داخل اون میذارن ! آخه عزیز من نمونه من حساسه . زود ناخالصی واردش میشه . کار پژوهشی هزینه بره خب. حداقل دو تا آون خلا بخرین. آخه این دسیکاتور چی هست که اونم خرابه. آخه اینا به کنار ، استون چرا ندارین. ملت خودشون برداشتن استون مستعمل رو دوباره تقطیر می کنند تا استفاده کنند. دانشجوی بدبخت بیچاره چه گناهی کرده.
تا دیروز ملت می تونستن داخل اتاق کنار آزمایشگاه روی هیتر غذا گرم کنند و چائی بذارن . الان به همه ابلاغ شده اولا هیتر بی هیتر ! ثانیا روی چراغ بونزن داخل آزمایشگاه غذاهاتون رو گرم کنین و چائی بذارین. تازه کتری چای رو. به اتاق هم نبرین. اینجا تنها چیزی که اهمیت ندارد سلامتی و جان انسانهاست.
مرحله پنجم :
در به در دنبال IR گرفتن و XRD و … .که اینها توی تبریز هستند و ساده ترین نوع آنالیز محسوب میشوند. حالا فکر کنین مثلا بخوای از نمونه SEM بگیری دیگه واویلا !!!
مسئول IR در حال صحبت با یکی از بچه ها: اگر قراره شما این نمودارها رو توی پایان نامه تون نذارین ، من چرا باید IR بگیرم؟ میدونید چقدر KBr مصرف میشه ؟ میدونید قیمتش چنده ؟ ( اینجاست که ملت به فکر بیت المال می افتند!!!!) آخه عزیز من اولین مرحله همین گرفتن IR هست. تا نباشه که علم غیب نداری که چی سنتز کردی !
مسئول IR در یک دانشگاه بی در و پیکر اسب مراد خویش را میراند : در یک اطلاعیه که بر پشت در زده است ، اعلام کرده است که فقط روزهاییک شنبه و سه شنبه طیف می گیرد؟؟؟روزهائی که طیف می گیرد ، فقط تا ساعت 12 طیف می گیرد و عملا بیکار است و بقیه روز را در آزمایشگاههای دیگر پلاس است.حالا شما تصور کنید که روزهائی که طیف نمی گیرد چکار می کند ؟!
مسئول XRD:
اگر ایشان را یافتید به ما هم خبری بدهید. هر روز مرخصی هستند ایشون. تازه مثل اینکه از دماغ فیل هم پرت شدن پائین. همیشه دست در جیب در حال راه رفتن هستند و بینی شون رو همچین می گیرن بالا و راه میرن هر کی ندونه فکر می کنه ایشون چه کاره هستند.
تازه یک روز هم که مرخصی نیستند ( یعنی قراره بیان ) نمونه رو که برای گرفتن طیف پیششون میبری می بینی تشریف ندارن. ساعت ده و ربع تشریف فرما میشوند. مملکته گل و بلبله دیگه هر کی هر وقت دلش خواست میاد و هر وقت دلش خواست میره! کلی نمونه برای گرفتن طیف بهشون داده شده و یک طیف می گیرند و دستگاه رو خاموش می کنند و می گن بعد عید بیائید الان وقت ندارم. از پنج شنبه هم میرم مرخصی. آخه زن حسابی خجالت نمی کشی ، از پنج شنبه می خوای بری مرخصی این چند روزه رو طیف بگیر کار مردم راه بیفته خب ! مگه مردم الاف و مسخره و مچل توهستن ؟! کار تحقیقاتی مگه الکیه باید مرحله به مرحله جلو بری . کاری هم هست که تا حالا انجام نشده ، اول باید ببینی جواب گرفتی یا نه ؟ اگر جواب گرفتی که هیچ و اگر جواب نگرفتی شرایط کار رو عوض کنی !
مراحل بعدی : دو روز کار عملی سخت انجام میدی و کلی آزمایش و واکنش میذاری و تند تند کارات رو انجام میدی ولی یا دستگاهها خرابن یا مسئولین … . با این وضع ، پژوهش یعنی کشک. تا من بخوام به خودم بجنبم اون طرف آب یکی سریعتر کاراش رو انجام داده و تمام.
اگر می خواهیم از نظر علمی پیشرفت کنیم باید هزینه اش رو بپردازیم. جوانان پر انرژی مملکت این همه زحمت می کشند ولی دریغ از کمی همکاری مسئولین.
پ . ن 1 : البته خود مردم عادی هم مقصرند تا وقتی که براشون کار نیست هی اعتراض می کنند و وقتی استخدام رسمی شدند همیشه سعی دارند از زیر کار در بروند. ولی این رسمش نیست. باور کنید این رسمش نیست.
پ . ن 2 : البته بیشتر کارمندان سعی دارند از زیر کار در بروند ولی با این حال به نظر من و با توجه به تجربیات خودم آقایون بهتر از خانمها کار می کنند و بهتر جواب ارباب رجوع را میدهند. ( البته بعضی از خانمها هم هستند که با جان و دل کار می کنند.)
روی سخنم با مسئول آزمایشگاه XRD و همه اون خانمهائی هست که اولا هر روز مرخصی می گیرند و صبح هم دیر میان سرکار . اگر می خواهی درست کار کنی که هیچ وگرنه اگر هر روز هر روز پا میشی بری مرخصی و ملت رو الاف خودت کنی _ حتما چند روز بعد هم مرخصی زایمان و مرخصی نمیدونم چی و … می خوای بری_ برو استعفا بده تا یکی بیاد که کار کنه.
پ . ن 3 : این بیان واقعی از بخش کوچکی از مشکلاتی است که پژوهشگران با آن دست به گریبانند. هر چقدر خواستم با دید مثبت به این وقایع نگاه کنم باور کنید نمیشود. الان آنسوی آبها ملت مشغول تحقیقات در زمینه های مختلف هستند اونوقت من باید الاف یک طیف XRD بمونم تا کی خانم اراده کنند و طیف بگیرند.
بعدا نوشت :
توضیحاتی در مورد اصطلاحات بکار برده شده در متن
آون : برای خشک کردنظروف شیشه ای و در بعضی موارد نمونه ها از آن استفاده میشود .
آون خلا : همانطور که از نامش پیداست جهت خشک کردن نمونه بکار میرود منتها تحت خلا است.
البته این عکس آون معمولی هست.
دسیکاتور : اسبابی در آزمایشگاه که برای خشک کردن مواد و جلوگیری از جذب رطوبت از طرف مواد نمگیر بکار میرود. از یک طرف شیئی با یک سرپوش چسبان ساخته شده بهطوری که جسم نمگیری مانند اکسید فسفر P.S درین سرپوش قرار داده شود مادهای را که میخواهند خشک شود یاخشک بماند در درون ظرف حفظ میکنند.ف شبکهای قرار دارد که بر روی آن ظرف محتوی ماده رطوبت گیرودر زیر آن مواد خشک کنندهای قرار دارد. برای خشک کردن و محافظت اجسام نمگیر در برابر رطوبت هوا بکار میرود.
دسیکاتوری که ما مورد استفاده قرار میدهیم دسیکاتور خلا هست که روی درپوش آن شیری قرار دارد که باز و بسته میشود .شیر دسیکاتور را باز کرده و بمدت چند دقیقه تحت خلا قرار میدهیم و پس از چند دقیقه شیر دسیکاتور را می بندیم . حال در داخل دسیکاتور خلا برقرار است.
اسپکتروسکوپی مادون قرمز Infra red ) IR ) :
مشاهده پیک در IR در اثر تغییر در سطوح انرژی ارتعاشی مولکول می باشد که بطور عمده شامل ارتعاشات کششی stretching و خمشی bending می باشد.محدوده جذب معمولی IR ( 2.5 تا 25 میکرومتر ) و یا برحسب عدد موج 400 تا 4000 cm -1 می باشد.موقعیت پیکها در IR بستگی به ماهیت پیوند ها دارد. پیکهای واقع در انتهای طیف ، دارای انرژی بالاتر ( طول موج کوتاهتر ) می باشند و اغلب مربوط به ارتعاشات کششی پیوند های کوتاه و قوی می باشند.استفاده از عدد موج در مقایسه با طول موج، جهت بیان محلهای جذب از این نظر که عدد موج با انرژی نسبت مستقیم دارد و همچنین جهت بیان محلهای جذب که از اعداد اعشاری استفاده نمی شود، ارجحیت دارد.
X-Ray Diffraction ( پراش اشعه ایکس ) :
ناحيه پرتو x در طيف الکترومغناطيس در محدوده بين پرتو و پرتو فرابنفش قرار دارد. با استفاده از اين ناحيه طيفي ميتوان اطلاعاتي در خصوص ساختار، جنس ماده و نيز تعيين مقادير عناصر بدست آورد. از اين رو روشهاي پرتو x در شيمي تجزيه کاربرد زيادي دارند.
این روش بر پایهٔ خاصیت موجی اشعه ایکس استوار است. هستهٔ اتمها در یک شبکهٔ کریستالی به فاصلهٔ کمی (در حدود چند آنگستروم) از یکدیگر قرار گرفتهاند. بازتابش اشعهٔ ایکس از این صفحات متوالی منجر به تداخل سازنده یا ویرانگر امواج ایکس میشود. در صورتی که امواج تداخل سازنده داشته باشند، با استفاده از فرمول براگ میتوان فاصلهٔ صفحات کریستالی و در نتیجه اندازه و نوع سلول واحد را بدست آورد.